Wydarzenia

Zapraszamy w czwartek czwartek 27 czerwca 2013 r. o  godz. 17.00 na prezentację filmu dokumentalnego „Santa Rosa. Odyseja w rytmie mariachi” (ok. 50 min.) połączoną ze spotkaniem z prof. Zbigniewem A. Kruszewskim z El Paso (USA), amerykańskim politologiem z Uniwersytetu Teksaskiego, emigrantem,  żołnierzem Szarych Szeregów, Armii Krajowej i armii gen Andersa, powstańcem warszawskim, wieloletnim wiceprezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej.

Film opowiada dramatyczną, a dziś zapomnianą historię około 1,5 tysiąca cywilnych polskich uchodźców (w większości dzieci), którzy po dramatycznych przeżyciach sowieckich deportacji na Syberię i do Kazachstanu w 1942 roku razem z armią gen. Andersa zostali ewakuowani  ze Związku Sowieckiego do Persji i w wyniku umowy, zawartej przez gen. Sikorskiego z ówczesnym rządem Meksyku, znaleźli schronienie w Meksyku, w osadzie Santa Rosa pod miastem León(w stanie Guanajuato, w centralnym Meksyku). Otoczeni troskliwą opieką rządu i społeczeństwa Meksyku stworzyli swoistą polską uchodźczą enklawę z własnym samorządem, szkołą i drużyną harcerską. W ten sposób przetrwali wojnę. Za tę pomoc gen. Sikorski odznaczył prezydenta Meksyku Orderem Orła Białego.

Film po raz pierwszy zostanie zaprezentowany w Szczecinie. 29 czerwca 2013 meksykańska premiera tego filmu odbędzie się w León (w stanie Guanajuato), na terenie którego znajduje się dawna hacjenda Santa Rosa, w lipcu - w Chicago.

Wybór Szczecina na miejsce premiery filmu nie jest przypadkowy: jeden z niewielu ówczesnych tułaczy – pan Bogdan Matias, urodzony w 1944 roku w Santa Rosa, dziś 69-letni, po wojnie trafił do Szczecina i mieszka w nim do dziś. Razem z córką, również szczecinianką Joanną Matias wyruszają ze Szczecina do Meksyku, by odnaleźć grób ojca i dziadka, który w wieku 26 lat wskutek syberyjskich doświadczeń zmarł z wycieńczenia i chorób i został pochowany w Meksyku. Na amerykańskim kontynencie, w Meksyku i USA, spotykają się z innymi ówczesnymi uchodźcami, którzy po wojnie pozostali na emigracji w Meksyku i USA (wśród jest m.in. dzisiejszy Konsul Honorowy RP w León).

Żyjący jeszcze ówcześni uchodźcy zarówno w samym filmie, jak w artykułach i audycjach poświęconych temu tematowi, wielokrotnie wyrażają swoją wdzięczność zarówno państwu, jak narodowi meksykańskiemu. Wielu z nich pozostało w Meksyku na stałe, odniosło sukces i dziś należą do tamtejszego establishmentu. Większość pozostała na emigracji w USA.

Reżyserem jest Sławomir Grünberg z Nowego Jorku, producentami Piotr Piwowarczyk z Meksyku oraz Lucyna i Dariusz Kowalscy z Warszawy, współpracownikiem  Manuel Zurita Hernandez z Meksyku. Głównymi bohaterami oraz narratorką filmu są szczecinianie Joanna i Bogdan Matiasowie. Film kręcony był w Szczecinie, Meksyku i USA. Powstał dzięki wsparciu polskiego MSZ.

Prof. Zbigniew Antoni Kruszewski urodził się w Warszawie, ma 85 lat. Jako żołnierz AK walczył w Powstaniu Warszawskim, potem został wywieziony do niemieckiego lagru. Po wyjściu z niewoli był żołnierzem armii gen. Andersa. Studia skończył na uniwersytecie w Chicago, był związany z London School of Economics and Political Science, w El Paso na granicy amerykańsko-meksykańskiej pracuje 48 lat. Gdy w połowie lat dziewięćdziesiątych przyjechał do Szczecina, był wiceprzewodniczącym Kongresu Polonii Amerykańskiej. Spotkał się wtedy z Philippem von Bismarckiem, przewodniczącym Ziomkostwa Pomorzan - on, powstaniec warszawski, z byłym oficerem Wehrmachtu, który jesienią 1939 r. wkraczał do Warszawy, a 1944 r., będąc na froncie wschodnim, wspierał przygotowania do zamachu na Hitlera. Otwarta dyskusja między nimi, zorganizowana w Klubie 13 Muz, była ważnym wydarzeniem w stosunkach polsko-niemieckich.

Prof. Zbigniew A. Kruszewski współpracuje ze  Smithsonian Institution w Waszyngtonie, m.in. prowadzi studyjne podróże polityków i intelektualistów amerykańskich do Polski, Europy Wschodniej i państw nadbałtyckich. Jest członkiem zarządu Muzeum Holocaustu w El Paso, wykładowcą Szkoły Letniej Uniwersytetu Warszawskiego.
Jako politolog jest współtwórcą nauki o granicach (borderology). W 2006 r. ze swoim meksykańskim współpracownikiem zorganizowali światową konferencję poświęconą granicom, w której wzięło udział 600 naukowców z całego świata. Wśród jego przodków jest wielu polskich działaczy niepodległościowych. Jest też prof. Antoni Grabowski (1857-1921), chemik i esperantysta, który przetłumaczył na esperanto m.in. „Pana Tadeusza” Mickiewicza i „Mazepę” Słowackiego.